Bài giảng Luyện từ và câu Lớp 5 - Bài: Đại từ xưng hô - Năm học 2023-2024 - Nguyễn Thị Kim Thê

 CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ 
Lớp 5A 
 Giáo viên : Nguyễn Thị Kim Thê 
 Trường Tiểu học Phố Mới. 
Môn: Luyện từ và câu 
KHỞI ĐỘNG 
2 . Thế nào là đại từ ? 
3 . Đặt một câu với đại từ. 
KHỞI ĐỘNG 
1. Hát bài “Chị ong nâu”. 
 Khám phá 
 I - Nhận xét: 
1. Trong số các từ xưng hô được in đậm dưới đây, những từ nào chỉ người nói? Những từ nào chỉ người nghe? Từ nào chỉ người hay vật được nhắc tới? 
 Ngày xưa có cô Hơ Bia đẹp nhưng rất lười, lại không b iết yêu quý cơm gạo. Một hôm, Hơ Bia ăn cơm để cơm đổ vãi lung tung. Thấy vậy, cơm hỏi: 
 - Chị đẹp là nhờ cơm gạo, sao chị khinh rẻ chúng tôi thế? 
 Hơ Bia giận dữ: 
 - Ta đẹp là do công cha công mẹ, chứ đâu nhờ các ngươi . 
 Nghe nói vậy, thóc gạo tức lắm. Đêm khuya, chúng rủ nhau bỏ cả vào rừng. 
 Ngày xưa có cô Hơ Bia đẹp nhưng rất lười, lại không b iết yêu quý cơm gạo. Một hôm, Hơ Bia ăn cơm để cơm đổ vãi lung tung. Thấy vậy, cơm hỏi: 
 - Chị đẹp là nhờ cơm gạo, sao chị khinh rẻ chúng tôi thế? 
 Hơ Bia giận dữ: 
 - Ta đẹp là do công cha công mẹ, chứ đâu nhờ các ngươi . 
 Nghe nói vậy, thóc gạo tức lắm. Đêm khuya, chúng rủ nhau bỏ cả vào rừng. 
Theo Truyện cổ Ê-đê 
1. Trong số các từ xưng hô được in đậm dưới đây, những từ nào chỉ người nói? Những từ nào chỉ người nghe? Từ nào chỉ người hay vật được nhắc tới? 
 I - Nhận xét 
 chúng tôi; ta 
C hị ; các ngươi 
chúng 
Ngày xưa có cô Hơ Bia đẹp nhưng rất lười, lại không biết yêu quý cơm gạo. Một hôm, Hơ Bia ăn cơm để cơm đổ vãi lung tung. Thấy vậy, cơm hỏi: 
 - Chị đẹp là nhờ cơm gạo, sao chị khinh rẻ chúng tôi thế? 
 Hơ Bia giận dữ: 
 - Ta đẹp là do công cha công mẹ, chứ đâu nhờ các ngươi . 
 Nghe nói vậy, thóc gạo tức lắm. Đêm khuya, chúng rủ nhau bỏ cả vào rừng. 
Theo Truyện cổ Ê-đê 
Trong các từ in đậm: 
Những từ chỉ người nói: 
Những từ chỉ người nghe: 
Từ chỉ người hay vật được nhắc tới: 
Đại từ xưng hô 
Đại từ xưng hô là từ như thế nào? 
Thứ Ba ngày 14 tháng 11 năm 2023. 
Luyện từ và câu: 
Đại từ xưng hô 
- Hiểu được thế nào là đại từ xưng hô . 
- Nhận biết được đại từ xưng hô trong đoạn văn. 
- Sử dụng đại từ xưng hô trong đoạn văn hay trong lời nói hằng ngày . 
I. YÊU CẦU CẦN ĐẠT . 
Thứ Ba ngày 14 tháng 11 năm 2023. 
Luyện từ và câu: 
Đại từ xưng hô 
Ví dụ về đại từ xưng hô: tôi, chúng tôi, mày, chúng mày, nó, chúng nó,  
Chị đẹp là nhờ cơm gạo, sao chị khinh rẻ chúng tôi thế? 
 Ta đẹp là do công cha công mẹ, chứ đâu nhờ các ngươi. 
 Thái độ tôn trọng, lịch sự. 
 Thái độ kiêu căng, thô lỗ, coi thường người đối thoại. 
Hơ Bia 
 Bài 2 : Theo em cách xưng hô của mỗi nhân vật trong đoạn văn trên thể hiện thái độ của người nói như thế nào ? 
Cơm 
3. Tìm những từ em vẫn dùng để xưng hô: 
Với thầy, cô 
Với bố,mẹ 
Với anh,chị 
Với bạn bè 
 Với em 
Đối tượng 
 Gọi 
 Tự xưng 
 xưng là em, con 
xưng là con 
 xưng là em 
 xưng là tôi, tớ, 
mình,  
xưng là anh (chị) 
 thầy, cô 
bố, ba, cha, tía,... 
mẹ, má, bầm,  
 anh, chị 
bạn, đằng ấy, 
cậu  
em 
 Để lời nói đảm bảo tính lịch sự cần lựa chọn từ xưng hô phù hợp với thứ bậc, tuổi tác, giới tính, thể hiện đúng mối quan hệ giữa mình với người nghe và người được nhắc tới. 
* Lưu ý : Đại từ xưng hô thể hiện ở 3 ngôi: 
Chỉ người nói ( ngôi thứ nhất) 
tôi, chúng tôi, ta, tớ,  
Chỉ người nghe (ngôi thứ hai) 
cậu, bạn, mày, chúng mày,  
Chỉ người, vật được nhắc tới 
(ngôi thứ ba) 
nó, chúng, hắn,  
 Đại từ xưng hô là từ như thế nào? 
1. Đại từ xưng hô là từ được người nói dùng để tự chỉ mình hay chỉ người khác khi giao tiếp: tôi, chúng tôi; mày, chúng mày; nó, chúng nó,  
 Trong giao tiếp, người Việt Nam còn dùng những danh từ chỉ người làm đại từ xưng hô nào để thể hiện rõ thứ bậc, tuổi tác, giới tính? 
2. Bên cạnh các từ nói trên, người Việt Nam còn dùng nhiều danh từ chỉ người làm đại từ xưng hô để thể hiện rõ thứ bậc, tuổi tác, giới tính: ông, bà, anh, chị, em, cháu, thầy, bạn, 
Khi xưng hô cần có thái độ như thế nào? 
3. Khi xưng hô, cần chú ý chọn từ cho lịch sự, thể hiện đúng mối quan hệ giữa mình với người nghe và người được nhắc tới. 
II - Ghi nhớ 
Quan sát tranh và nói thành lời 
phần đối thoại có dùng đại từ xưng hô 
Ừ,  thấy rồi.  
cùng đến đó xem đi! 
 . nhìn kìa! Đẹp quá! 
Cậu 
Tớ 
Chúng mình 
ơi,. ở đâu vậy? 
Anh 
chúng 
17 
Luyên tâp 
. 
. 
Thứ Ba ngày 14 tháng 11 năm 2023. 
Luyện từ và câu: 
Đại từ xưng hô 
 III – Luyện tập 
 Trời mùa thu mát mẻ. Trên bờ sông, một con rùa đang cố sức tập chạy. Một con thỏ thấy thế liền mỉa mai: 
 - Đã gọi là chậm như rùa mà cũng đòi tập chạy à! 
 Rùa đáp: 
 - Anh đừng giễu tôi! Anh với tôi thử chạy thi coi ai hơn! 
 Thỏ ngạc nhiên: 
 - Rùa mà dám chạy thi với thỏ sao? Ta chấp chú em một nửa đ ường đó. 
Theo La Phông-ten 
 Bài 1: Tìm các đại từ xưng hô và nhận xét về 
thái độ, tình cảm của nhân vật khi dùng mỗi đại từ trong đoạn văn sau: 
Thể hiện thái độ 
Thể hiện thái độ 
Thỏ xưng là , 
gọi rùa là 
Rùa xưng là , 
gọi thỏ là 
ta 
c hú em 
 kiêu căng, 
 coi thường rùa 
tôi 
anh 
 tôn trọng, lịch sự với thỏ 
NHẬN XÉT 
 VỀ THÁI ĐỘ 
 Bồ Chao hốt hoảng kể với các bạn: 
 - và Tu Hú đang bay dọc một con sông lớn, chợt Tu Hú gọi: “Kìa cái cột chống trời.” ngước nhìn lên. Trước mắt là những ống thép dọc ngang nối nhau chạy vút tận mây xanh. tựa như một cái cầu xe lửa đồ sộ không phải bắc ngang sông, mà dựng đứng trên trời cao. 
 Thấy vậy, Bồ Các mới à lên một tiếng rồi thong thả nói: 
 - cũng từng bay qua cái trụ đó. cao hơn tất cả những ống khói, những cột buồm, cột điện mà thường gặp. Đó là trụ điện cao thế mới được xây dựng. 
	Mọi người hiểu rõ sự thực, sung sướng thở phào. Ai nấy cười to vì thấy Bồ Chao đã quá sợ sệt.	 
Bài 2: Chọn các đại từ xưng hô tôi, nó, chúng ta thích hợp với mỗi ô trống : 
Vậy đoạn văn cho biết có những nhân vật nào? 
Bồ Chao 
Tu Hú 
Bồ Các và các bạn 
 Bồ Chao hốt hoảng kể với các bạn: 
 và Tu Hú đang bay dọc một con sông lớn, chợt Tu Hú gọi: “Kìa cái cột chống trời. ” ngước nhìn lên. Trước mắt là những ống thép dọc ngang nối nhau chạy vút tận mây xanh. tựa như một cái cầu xe lửa đồ sộ không phải bắc ngang sông, mà dựng đứng trên trời cao. 
	Thấy vậy, Bồ Các mới à lên một tiếng rồi thong thả nói: 
- cũng từng bay qua cái trụ đó. cao hơn tất cả những ống khói, những cột buồm, cột điện mà thường gặp. Đó là trụ điện cao thế mới được xây dựng. 
	Mọi người hiểu rõ sự thực, sung sướng thở phào. Ai nấy cười to vì thấy Bồ Chao đã quá sợ sệt.	 
 Bài 2: Chọn các đại từ xưng hô tôi, nó, chúng ta thích hợp với mỗi chỗ trống trong đoạn văn sau : 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
Tôi 
Tôi 
Nó 
Tôi 
Nó 
chúng ta 
 Vận dụng, trải nghiệm 
TRÒ CHƠI 
“Ai nhanh - Ai đúng” 
25 
  Đại từ xưng hô là từ được người nói dùng để tự chỉ mình hay chỉ người khác khi giao tiếp:  tôi, chúng tôi; mày, chúng mày; nó, chúng nó,  Theo bạn , nhận định trên đúng hãy sai? 
A. Đúng 
B. Sai 
A. Đúng 
Các từ  tôi, tớ, mình, tao,.  Dùng để chỉ đối tượng nào? 
A. Người nói 
B. Người nghe 
C. Người được nhắc đến 
D. Cả A và B 
Trong các từ sau đây, từ nào không phải là đại từ xưng hô? 
A. Tớ 
B. Cậu ấy 
C. Thế 
D. Các bạn 
Xác định đại từ trong câu sau: 
Chúng ta hãy cùng nhau đi đá bóng thôi! 
A. Ta 
B. Chúng ta 
C. Nhau 
D. Đi 
1. Đại từ xưng hô là từ được người nói dùng để tự chỉ mình hay chỉ người khác khi giao tiếp: tôi, chúng tôi; mày, chúng mày; nó, chúng nó,  
2. Bên cạnh các từ nói trên, người Việt Nam còn dùng nhiều danh từ chỉ người làm đại từ xưng hô để thể hiện rõ thứ bậc, tuổi tác, giới tính: ông, bà, anh, chị, em, cháu, thầy, bạn, 
3. Khi xưng hô, cần chú ý chọn từ cho lịch sự, thể hiện đúng mối quan hệ giữa mình với người nghe và người được nhắc tới. 
II - Ghi nhớ 
Nhắc lại ghi nhớ về đại từ xưng hô? 
DẶN DÒ 
 Học thuộc ghi nhớ 
Chuẩn bị bài: Quan hệ từ 
TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY KẾT THÚC 
32