Bài giảng Tiếng Việt 5 - Tuần 11, Luyện từ và câu: Đại từ xưng hô

 Title 3 GIẢI CỨU
ĐẠI DƯƠNG Tên phù thuỷ độc ác, nham hiểm đã bắt cóc 
những sinh vật biển đáng yêu giam trong lưới 
 thần của hắn. Các bạn hãy tìm cách giải cứu các sinh vật biển 
bằng cách giải 3 câu thần chú của tên phù thủy 
độc ác ấy để huỷ những tấm lưới dưới đây nhé! Đại từ là gì? Tìm đại từ trong 2 câu ca dao sau:
 Cái cò, cái vạc, cái nông,
 Sao mày giẫm lúa nhà ông, hỡi cò ? Thay thế các từ hoặc cụm từ cần thiết bằng đại 
từ thích hợp để câu văn không bị lặp lại :
 Một Một con con quạ quạ khát khát nước,nước, connó tìmquạ thấytìm thấy một 
cáimột lọ cái lọ. Luyện từ và câu
Đại từ xưng hô KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
 Hiểu thế nào là đại từ xưng hô
Nhận biết được đại từ xưng hô trong đoạn văn
Sử dụng đại từ xưng hô thích hợp trong đoạn 
văn hay trong cách nói hàng ngày I - Nhận xét
1. Trong số các từ xưng hô được in đậm dưới đây, những 
từ nào chỉ người nói? Những từ nào chỉ người nghe? Từ 
nào chỉ người hay vật được nhắc tới?
 Ngày xưa có cô Hơ Bia đẹp nhưng rất lười, lại không 
biết yêu quý cơm gạo. Một hôm, Hơ Bia ăn cơm để cơm đổ 
vãi lung tung. Thấy vậy, cơm hỏi:
 - Chị đẹp là nhờ cơm gạo, sao chị khinh rẻ chúng tôi 
thế?
 Hơ Bia giận dữ:
 - Ta đẹp là do công cha công mẹ, chứ đâu nhờ các 
ngươi.
 Nghe nói vậy, thóc gạo tức lắm. Đêm khuya, chúng rủ 
nhau bỏ cả vào rừng. 
 Theo Truyện cổ Ê-đê
 Ngày xưa có cô Hơ Bia đẹp nhưng rất lười, lại không biết yêu 
 quý cơm gạo. Một hôm, Hơ Bia ăn cơm để cơm đổ vãi lung 
 tung. Thấy vậy, cơm hỏi:
 - Chị đẹp là nhờ cơm gạo, sao chị khinh rẻ chúng tôi thế?
 Hơ Bia giận dữ:
 - Ta đẹp là do công cha công mẹ, chứ đâu nhờ các ngươi.
 Nghe nói vậy, thóc gạo tức lắm. Đêm khuya, chúng rủ nhau 
 bỏ cả vào rừng. Theo Truyện cổ Ê-đê 
Trong các từ in đậm: 
Những từ chỉ người nói: chúng tôi, ta
Những từ chỉ người nghe: chị, các ngươi Đại từ xưng hô
Từ chỉ người hay vật được nhắc tới: chúng
 Đại từ xưngĐại hô từ làxưng từ đượchô là từngười như nóithế dùngnào? để tự chỉ 
 mình hay chỉ người khác khi giao tiếp. 2. Theo em cách xưng hô của mỗi nhân vật trong đoạn 
văn trên thể hiện thái độ của người nói như thế nào ?
Chị đẹp là nhờ cơm gạo, sao chị 
khinh rẻ chúng tôi thế ?
 Thái độ tôn trọng, lịch sự.
 Cơm
 Ta đẹp là do công cha công mẹ, 
 chứ đâu nhờ các ngươi.
 Thái độ thô lỗ, coi thường 
 người khác.
 Hơ Bia 3. Tìm những từ em vẫn dùng để xưng hô:
Đối tượng Gọi Tự xưng 
Với thầy, cô thầy, cô xưng là em, con
 bố, ba, cha, tía,...
Với bố,mẹ xưng là con 
 mẹ, má, bầm, 
Với anh,chị anh, chị xưng là em 
 Với em em xưng là anh (chị)
 bạn, đằng ấy, xưng là tôi, tớ, 
Với bạn bè 
 cậu mình, * Lưu ý : Đại từ xưng hô thể hiện ở 3 ngôi:
 Chỉ người nói (ngôi thứ nhất) tôi, chúng tôi, ta, tớ, 
 cậu, bạn, mày, chúng mày, 
 Chỉ người nghe (ngôi thứ hai)
 Chỉ người, vật được nhắc tới 
 nó, chúng, hắn, 
 (ngôi thứ ba)
 Khi xưng hô, cần chú ý chọn từ cho lịch sự, thể hiện đúng 
mối quan hệ giữa mình với người nghe và người được nhắc 
tới. Ghi nhớ
1. Đại từ xưng hô là từ được người nói dùng để tự 
chỉ mình hay chỉ người khác khi giao tiếp: tôi, 
chúng tôi; mày, chúng mày; nó, chúng nó, 
2. Bên cạnh các từ nói trên, người Việt Nam còn 
dùng nhiều danh từ chỉ người làm đại từ xưng hô 
để thể hiện rõ thứ bậc, tuổi tác, giới tính: ông, bà, 
anh, chị, em, cháu, thầy, bạn, 
3. Khi xưng hô, cần chú ý chọn từ cho lịch sự, thể 
hiện đúng mối quan hệ giữa mình với người nghe 
và người được nhắc tới. Luyện tập
 Bài 1. Đọc đoạn văn sau: 
a) Gạch dưới các đại từ xưng hô có trong đoạn văn.
b) Nêu nhận xét về thái độ, tình cảm của nhân vật khi dùng 
 mỗi từ xưng hô.
Trời mùa thu mát mẻ. Trên bờ sông, một con rùa đang cố sức 
tập chạy. Một con thỏ thấy thế liền mỉa mai:
 - Đã gọi là chậm như rùa mà cũng đòi tập chạy à!
 Rùa đáp: 
 - Anh đừng giễu tôi! Anh với tôi thử chạy thi coi ai hơn!
 Thỏ ngạc nhiên:
 - Rùa mà dám chạy thi với thỏ sao? Ta chấp chú em một 
nửa đường đó.
 Theo La Phông-ten b) Nhận xét về thái độ, tình cảm của các nhân vật
 Thỏ xưng là ta 
 gọi rùa là chú em
 Thái độ của thỏ: kiêu căng,
 coi thường rùa
 Rùa xưng là tôi , 
 gọi thỏ là anh 
 Thái độ của rùa: tôn trọng,
 lịch sự với thỏ Bài 2: Chọn các đại từ xưng hô tôi, nó, chúng ta thích hợp 
với mỗi ô trống :
 Bồ Chao hốt hoảng kể với các bạn:
 - .Tôi và Tu Hú đang bay dọc một con sông lớn, chợt Tu Hú gọi: 
“Kìa cái cột chống trời.” ..Tôi ngước nhìn lên. Trước mắt là những 
ống thép dọc ngang nối nhau chạy vút tận mây xanh. .. Nó tựa như 
một cái cầu xe lửa đồ sộ không phải bắc ngang sông, mà dựng đứng 
trên trời cao.
 Thấy vậy, Bồ Các mới à lên một tiếng rồi thong thả nói:
 - .. Tôi cũng từng bay qua cái trụ đó. ..Nó cao hơn tất cả những 
ống khói, những cột buồm, cột điện mà chúng . . ta thường gặp. Đó là 
trụ điện cao thế mới được xây dựng.
 Mọi người hiểu rõ sự thực, sung sướng thở phào. Ai nấy cười 
to vì thấy Bồ Chao đã quá sợ sệt. DẶN DÒ
-Học thuộc ghi nhớ
-Chuẩn bị bài: 
 Quan hệ từ