Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp nâng cao chất lượng viết văn miêu tả cho học sinh Lớp 4

BÁO CÁO BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG 
MÔN: TIẾNG VIỆT 
TÊN BIỆN PHÁP:BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG VIẾT VĂN MIÊU TẢ CHO HỌC SINH LỚP 4 
Giáo viên trình bày: Nguyễn Thị Ngọc 
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Việt Hùng số 2 
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG 
HỘI THI GIÁO VIÊN GIỎI CẤP HUYỆN 
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG VIẾT VĂN MIÊU TẢ CHO HỌC SINH LỚP 4 
Nội dung có lượng kiến thức dài. 
Học sinh còn hạn chế về ngôn ngữ, cách dùng từ, đặt câu. 
Bài văn miêu tả yêu cầu học sinh cần phải có các kĩ năng quan sát tỉ mỉ, học sinh chủ yếu chưa có kĩ năng này. 
Học sinh còn mắc các lỗi về vấn đề câu văn thiếu ý, sơ sài, không sử dụng được các biện pháp nghệ thuật tu từ, sắp xếp ý chưa khoa học. 
1. Thực trạng và tính cấp thiết 
Kết quả khảo sát lớp 4D đầu năm học 2021-2022 
Sĩ số 
Hoàn thành tốt 
Hoàn thành 
Chưa hoàn thành 
3 0 
SL 
TL 
SL 
TL 
SL 
TL 
3 
10 % 
10 
33,3 % 
17 
56,7 % 
 Nguyên nhân dẫn đến hạn chế 
Về phía học sinh 
Không có hứng thú với môn Tập làm văn (nhiều em cảm thấy chán nản và sợ học môn này). 
Học sinh có tình trạng học vẹt, học lệch, còn phụ thuộc nhiều vào sách văn mẫu. 
Không biết lập dàn ý hay không có thói quen lập dàn ý khiến cho bài văn bố cục bài văn chưa rõ ràng, chưa khoa học. 
Vốn từ miêu tả còn nghèo nàn. Không có kĩ năng quan sát, lựa chọn từ ngữ, hình ảnh, đặt câu, sắp xếp các ý còn lộn xộn . 
Về phía giáo viên 
Đây là dạng bài khó dạy. 
Lúng túng trong việc vận dụng các phương pháp, biện pháp và hình thức tổ chức dạy học. 
2 . Một số biện pháp nâng cao chất lượng viết văn miêu tả cho học sinh lớp 4 
Biện pháp 1: 
Rèn kĩ năng quan sát, tìm ý, sắp xếp ý và sử dụng các biện pháp tu từ 
Biện pháp 2: 
Lập dàn ý bằng sơ đồ tư duy 
Tổ chức dạy tiết “Trả bài” 
Biện pháp 4: 
Thiết kế trò chơi 
Biện pháp 3: 
Biện pháp 5: 
Xây dựng phong trào đọc sách tích cực 
Rèn kĩ năng quan sát, tìm ý, sắp xếp ý và sử dụng các biện pháp tu từ 
Biện pháp 1: 
Kĩ năng quan sát : Quan sát sự vật qua tranh ảnh, sách vở, màn hình máy chiếu, đặc biệt tổ chức quan sát thực tế. 
Ví dụ: Bài: Luyện tập quan sát cây cối: Cho học sinh quan sát cây trong vườn trường. 
Kĩ năng tìm ý và sắp xếp ý: Thiết kế thành công phiếu học tập theo định hướng phát triển năng lực của học sinh. Lấy đó làm các ý trong bài và hướng dẫn học sinh sắp xếp các ý thành một bài văn hoàn chỉnh. 
Kĩ năng sử dụng các biện pháp tu từ: T hiết kế hệ thống bài tập hỗ trợ năng l ự c viết câu , hướng dẫn các em bằng nhiều cách khác nhau như thêm từ gợi tả, gợi cảm, sử dụng các biện pháp nghệ thuật, thêm các từ chỉ đặc điểm, chỉ thời gian . 
3 . Mô tả cách thức thực hiện của một số biện pháp quan trọng 
Phiếu học tập theo định hướng phát triển năng lực của học sinh  
 Đặc điểm 
Cây 
Rễ 
Thân 
Lá 
Cành 
Cây phượng 
Cây bưởi 
Cây bàng 
Quan sát và ghi lại các đặc điểm của cây mà em quan sát được 
B ài tập hỗ trợ năng l ự c viết câu 
Bài tập 1 : Từ những câu văn đã cho, viết lại cho sinh động, gợi cảm xúc bằng cách thêm biện pháp nghệ thuật ?  - Các em học sinh quần áo đủ màu sắc sặc sỡ đang nô đùa trên sân trường. + Các em học sinh quần áo đủ màu sắc sặc sỡ đang nô đùa trên sân trường  tựa như một đàn bướm xinh tung tăng bay lượn  (Biện pháp so sánh).  - Hoa bưởi tỏa hương rất thơm . + Hương hoa bưởi theo chị gió xuân nhè nhẹ dạo chơi khắp sân trường   (Biện pháp nhân hoá).  
Bài tập 2 :  Điền thêm từ thích hợp vào chỗ dấu chấm chấm để tạo thành những câu văn gợi tả, gợi cảm: - Cổng trườngchúng em vào lớp. + Cổng trường  đang giang rộng vòng tay đón  chúng em vào lớp.  (Biện pháp nhân hoá).  -  Chú mèo mướp có đôi mắt tròn , đen + Chú mèo mướp có đôi mắt tròn , đen  như hai hạt nhãn, bộ râu rung rung trắng như cước.   (Biện pháp so sánh).  -  Tôi lớn lên bằng + Tôi lớn lên bằng  tình thương  của mẹ,  tình thương  của cha,  tình thương  chở che của bà con làng xóm.  (Biện pháp điệp ngữ).  
Lập dàn ý bằng sơ đồ tư duy 
Biện pháp 2 : 
Xác định bố cục (mở bài, thân bài, kết bài). 
Thêm nhánh (ý chính, ý phụ). 
Từ khóa (câu chủ đề, ý chính ngắn gọn). 
Kết hợp hình ảnh ( k ết hợp liên môn - vẽ ). 
Hoàn thiện (so sánh lại bài hoàn thiện chưa). 
Hình ảnh minh họa sơ đồ tư duy 
Biện pháp 3: Dạy tiết “Trả bài” 
Chấm bài 
Nhận xét bài làm của học sinh 
Hướng dẫn chữa bài 
Các biện pháp hướng dẫn học sinh chữa bài 
Chấm bài 
Chấm bài 
Chấm bài không nằm trong 40 phút trả bài nhưng lại là yếu tố quan trọng, là cơ sở cho giờ trả bài. 
Nó là khâu quan trọng nâng cao chất lượng bài làm của học sinh. 
Sổ chấm bài 
Thống kê các loại lỗi, ghi chép lỗi và sự tiến bộ của từng học sinh. 
So sánh, đối chiếu các bài sau với bài trước. 
 Nhận xét bài làm của học sinh 
Ghi lại đề bài kiểm tra lên bảng. 
Giúp học sinh xác định lại yêu cầu của đề bài (để học sinh tự đối chiếu với kết quả bài viết của mình). 
Nêu rõ ưu, nhược điểm của học sinh kết hợp nhận xét cách trình bày, biểu dương, tuyên dương học sinh tốt. 
Trả bài, yêu cầu học sinh đọc lại bài, đọc nhận xét của giáo viên và các chỗ lưu ý cụ thể. 
Hướng dẫn học sinh chữa lỗi chung về nội dung và hình thức. 
Tổ chức cho học sinh tự chữa bài cá nhân, sau đó đổi bài để giúp nhau chữa lỗi. 
Đọc cho học sinh nghe những câu văn hay, gợi ý học sinh trao đổi để học tập ưu điểm trong bài của bạn. 
Hướng dẫn học sinh viết lại một đoạn văn trong bài cho tốt hơn. 
Hướng dẫn học sinh chữa bài 
Sửa lỗi dùng từ 
Dùng từ sai về âm thanh và hình thức (lỗi chính tả). 
Dùng từ không đúng nghĩa. 
Dùng sai do kết hợp. 
Dùng từ sai do lặp từ. 
Sửa lỗi sử dụng dấu câu 
Sửa lỗi diễn đạt 
Sửa lỗi diễn đạt chung trước lớp học sinh hay mắc phải. 
Sửa lỗi cho học sinh cụ thể (cần có kí hiệu riêng để sửa cho nhanh và dễ). 
Lỗi không dùng dâu câu. 
Lỗi sử dụng sai dấu câu. 
 Các biện pháp hướng dẫn học sinh chữa lỗi 
Đọc đoạn văn hay để tham khảo 
Đọc đoạn văn trong bài của học sinh trong lớp để động viên và làm mẫu. 
Đọc đoạn văn trong bài của học sinh ngoài lớp. 
Đọc đoạn văn và hướng dẫn học sinh nhận ra cái hay ở cách dùng từ, đặt câu,  
Hướng dẫn viết lại đoạn văn hay hơn 
Học sinh đọc lời nhận xét của giáo viên và chọn 1 đoạn chưa hay để viết lại. 
Hướng dẫn học sinh viết theo các kiểu mở bài gián tiếp, kết bài mở rộng . 
Gọi học sinh trình bày lại đoạn văn đã viết. 
Sử dụng phiếu bài tập trong tiết trả bài 
Phiếu bài tập dùng cho từng dạng bài sửa lỗi sai về chính tả, dùng từ, đặt câu. 
Học sinh làm cá nhân hoặc theo cặp và chia sẻ. 
 - Để nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và dạy tập làm văn nói riêng, đ ò i hỏi người giáo viên phải tâm huyết với nghề, tiếp tục nghiên cứu, nắm vững nội dung chương trình, đổi mới phương pháp dạy học, vận dụng linh hoạt các kĩ thuật dạy học. 
 - Giáo viên cần chú ý rèn kĩ năng viết văn cho mọi đối tượng học sinh, động viên, tuyên dương, khen thưởng kịp thời. 
- Phát huy thư viện trường, lớp, tận dụng tối đa đồ dùng, thiết bị hiện có và tích cực ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học. 
Trên đây là một số biện pháp tôi đã áp dụng nhằm nâng cao chất viết văn miêu tả cho học sinh lớp 4 và thấy được hiệu quả rõ rệt sau khi vận dụng các biện pháp vào giảng dạy thực tế. 
4. KẾT LUẬN 
KẾT QUẢ CỤ THỂ SAU KHẢO SÁT CUỐI NĂM HỌC 2021 -2022 
 Thời gian 
 Sĩ số 
 Hoàn thành tốt 
 Hoàn thành 
Chưa hoàn thành 
 Đầu năm học 
 30 
3 = 10% 
1 0 = 33,3% 
1 7 = 56,7% 
Cuối học năm học 2021 - 2022 
9 = 30 % 
(tăng 20%) 
 14= 46,7 % 
(tăng 13,4%) 
7 = 23,3 % 
( giảm 33,4 %) 
5. Kết quả đạt được 
KIẾN NGHỊ - ĐỀ XUẤT 
TỔ CHUYÊN MÔN 
Tổ chức các chuyên đề Tập làm văn để học hỏi, tham dự, trao đổi và chia sẻ kinh nghiệm. 
NHÀ TRƯỜNG 
Tổ chức các buổi hoạt động ngoại khóa, các buổi tham quan trải nghiệm thức tế nhằm nâng cao các kĩ năng quan sát, tìm tòi, khám phá của học sinh 
Tổ chức các cuộc thi cho HS: Thi kể chuyện, TNTV,... 
PHÒNG GD 
Tổ chức các chuyên đề cho phân môn Tập làm văn để chúng tôi được dự giờ, giao lưu, học hỏi. 
CẢM ƠN BAN GIÁM KHẢO 
VÀ CÁC THẦY CÔ ĐÃ LẮNG NGHE.