Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp làm tốt công tác chủ nhiệm lớp

MỤC LỤC
NỘI DUNG
TRANG
Mục lục
1
Danh mục viết tắt
1
1. ĐẶT VẤN ĐỀ: 
2- 3
2. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
3
 2.1 Cơ sở lí luận 
4
2.2 Thực trạng của vấn đề
4
2.3 Các biện pháp để giải quyết vấn đề 
5 - 12
 2.4 Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
12- 13
3. KẾT LUẬN
13- 14
Tài liệu tham khảo
15
Đánh giá Hội đồng khoa học 
16

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP LÀM TỐT CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP
I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
 Giáo viên chủ nhiệm ở Tiểu học có một vị trí vô cùng quan trọng trong việc hình thành cho học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng sống cơ bản để học sinh tiếp tục học Trung học cơ sở. Ngoài việc tổ chức, hướng dẫn các hoạt động học tập của học sinh, giáo viên chủ nhiệm lớp còn phải thường xuyên theo dõi các hoạt động trong giờ chơi, trong các buổi sinh hoạt, giao lưu tập thể,Vì vậy vai trò của người giáo viên làm công tác chủ nhiệm vô cùng có ý nghĩa và to lớn đối với hoạt động quản lí lớp học trong nhà trường.
Trong trường phổ thông lớp học là đơn vị hành chính cơ bản, mỗi lớp học gồm có một số lượng HS ổn định, có lứa tuổi và nhận thức tương đương nhau cùng nhau cùng tiến hành các hoạt động học tập, lao động, sinh hoạt, văn hoá, văn nghệ, TDTT, vui chơi giải tríGiáo viên quản lí lớp là người đại diện tập thể lớp chịu trách nhiệm về quyền lợi và nghĩa vụ của HS. GVCN góp phần quyết định thành công hay thất bại trong công tác giáo dục nhà trường. 
GVCN quản lí lớp là người thay mặt nhà trường để quản lí và giáo dục toàn diện HS, là cầu nối giữa các lực lượng giáo dục trong nhà trường với tập thể HS, gia đình và nhà trường. Quản lí lớp là người nắm rõ tình hình HS trong lớp, nắm bắt được hoàn cảnh, tâm sinh lí, trình độ tiếp thu bài của từng em, là người thúc đẩy sự tiến bộ của tập thể lớp mình phụ trách. Đảm bảo việc theo dõi và uốn nắn các hành vi của các em trong và ngoài giờ học, nhằm thực hiện tốt nội quy nhà trường.
 Để hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình, người giáo viên chủ nhiệm lớp ở tiểu học phải trải qua biết bao nhiêu khó khăn, vất vả. Vì vậy, tôi khẳng định rằng công tác của giáo viên chủ nhiệm lớp ở Tiểu học là cực kì quan trọng, là nhân tố số một quyết định chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. 
	Từ những lí do thực tế nên trên, trong quá trình công tác với vai trò là một giáo viên chủ nhiệm lớp. Để đạt hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, tổ chức lớp học đạt hiệu quả, lớp học sôi nổi, HS tích cực, chất lượng giáo dục ngày một tăng. Đó là lí do tôi chọn để viết sáng kiến kinh nghiệm năm học này: “Một số biện pháp làm tốt công tác chủ nhiệm lớp”. Mong được chia sẻ và nhận được những đóng góp chân tình từ các quý thầy, cô.
 Đề tài sáng kiến kinh nghiệm của tôi chỉ hướng vào công tác chủ nhiệm lớp với 2 nội dung cơ bản sau đây:
 1. Xây dựng nề nếp và duy trì sĩ số lớp học.
Xây dựng “lớp học thân thiện, học sinh học tích cực”.
2. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
	* Những việc làm trước đây:
 Trước đây GV quản lí không coi trọng vấn đề quản lí lớp học trong giờ học cũng như hoạt động ngoại khoá, Không nắm bắt được tình hình, hoàn cảnh, tâm tư của HS dẫn đến tình trạng HS bỏ học, chán học, lười học không có sự phấn đấu. Thiếu sự phối hợp giữa GVCN với cha mẹ HS, GV bộ môn, TPT đội, chính quyền địa phương, chưa đồng bộ nên không chưa có thống nhất, tình trạng HS bỏ học chiếm tỉ lệ cao, HS lưu ban nhiều. lớp học không đạt hiệu quả cao. Thiếu sự quan tâm chỉ đạo của các ban ngành, địa phương, chính quyền nên công tác vận động HS ra lớp gặp nhiều khó khăn, Nhận thức của các bậc phụ còn kém, không quan tâm đến vấn đề học tập của con em mình 
 Không có sự hỗ trợ về vật chất của các đoàn thể, chính quyền hay nhà hảo tâm, tài trợ từ dự án nên các em không có điều kiện thuận lợi đầy đủ sách vở để tham gia học tập. Bên cạnh đó khi lên kế hoạch dạy học GV chưa chú tâm đến đặc điểm từng đối tượng HS, tình hình lớp học, hình thức tổ chức và các phương pháp dạy học không phù hợp nội dung bài giảng, không có tranh ảnh, mô hình để minh họa, cho bài học, thực hành.
* Những việc làm hiện nay:
Trong những năm gần đây với sự nhận thức kịp thời và đúng đắn của giáo viên chủ nhiệm và sự chỉ đạo sâu sát của BGH nhà trường cùng các cấp lãnh đạo. Việc dạy học của HS phải được cụ thể hóa từng đối tượng, nhằm đáp ứng nhu cầu đổi mới phương pháp dạy học lấy HS làm trung tâm, HS phải tích cực chủ động tìm hiểu, thảo luận đưa ra ý kiến dưới sự điều hành của nhóm trưởng được giáo viên theo dõi hướng dẫn. Trẻ học một cách độc lập. Trẻ tự học thông qua các việc: làm thử; khám phá; nhìn; nghe; thảo luận, trình bày ý kiến; suy nghĩ và tự giải quyết vấn đề. Học tập là quá trình lâu dài, suốt đời và cần phải trải nghiệm, tương tác, giao tiếp và phản ánh. Điều này có tác động rõ ràng đến hoạt động giảng dạy của giáo viên và học tập trên lớp của HS. 
Ngày nay người giáo viên không chỉ là người truyền thụ kiến thức, mà còn là người tổ chức, người hướng dẫn quá trình học tập của học sinh. GV phải xây dựng kế hoạch hoạt động toàn diện của lớp, bồi dưỡng đội ngũ Hội đồng tự quản của lớp, biết phối hợp với các lực lượng trong và ngoài nhà trường để thực hiện tốt công tác giáo dục. Nắm được đặc điểm, nguyện vọng của HS, ý kiến của cha mẹ HS. GVCN luôn gương mẫu có tinh thần trách nhiệm cao, có năng lực sư phạm, đặc biệt có tình yêu thương HS, có sức thuyết phục đối với HS.
Với tầm quan trọng của công tác chủ nhiệm lớp có vai trò rất lớn trong công tác dạy học để đưa chất lượng giáo dục nhà trường có hiệu quả thì trước nhất phải quản lí tốt lớp học ngày một. Để quá trình học tập trở nên có ý nghĩa, giáo viên cần tạo môi trường học tập thân thiện như đặt câu hỏi mở, khởi xướng các cuộc tranh luận, thảo luận để giải quyết các vấn đề với sự hỗ trợ của giáo viên, bạn bè với mục đích giúp tất cả các em cảm thấy tự tin, thoải mái khi tham gia tích cực trong hoạt động học tập. GV cần tạo điều kiện học tập phù hợp, khuyến khích các em cởi mở, trình bày ý kiến và xây đựng đóng góp ý kiến cho bạn. 
Cơ sở lí luận:
Nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm:
Nắm vững mục tiêu giáo dục tiểu học, chương trình giáo dục dạy học của trường. Đây là nhiệm vụ trước mắt, cần thiết vì chỉ trên cơ sở nắm vững mục tiêu cấp học, nhiệm vụ năm học của ngành, chương trình hoạt động dạy và học của trường thì mới có cơ sở xây dựng kế hoạch hoạt động của lớp chủ nhiệm có khả năng thực thi và đảm bảo hiệu quả hoạt động giáo dục.
Tìm hiểu và nắm vững HS trong lớp về mọi mặt để có biện pháp tổ chức giáo dục sát đối tượng HS, nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp.
Cộng tác chặt chẽ với gia đình HS, chủ động phối hợp với GV bộ môn, Đoàn, Đội, các tổ chức xã hội có liên qua trong giảng dạy và giáo dục HS của lớp mình chủ nhiệm.
Nhận xét đánh giá xếp loại cuối kì và cuối năm học, đề nghị khen thưởng, đề nghị danh sách HS lên lớp thẳng, kiểm tra lại, phải rèn luyện thêm trong hè, hoàn chỉnh việc ghi điểm và sổ học bạ HS.
Báo cáo thường xuyên hoặc độc xuất về tình hình của lớp với Hiệu trưởng
	Căn cứ những nhiệm vụ trên của GV chủ nhiệm cho ta thấy trong nhà trường, người GV có vai trò vô cùng quan trọng trong việc điều hành các hoạt động, tổ chức lớp học, rèn luyện phát triển trí tuệ và nhân cách cho thế hệ trẻ, GV góp phần quan trọng trong việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. 
Trước hết cần xác định công tác chủ nhiệm lớp là vấn đề rất quan trọng. Đối người GVCN phải có tính kiên trì, tận tình, chu đáo và tinh thần trách nhiệm của giáo viên là một trong những yếu tố quan trọng đảo bảo sự thành công của người giáo viên trong công tác chủ nhiệm lớp. 
2.2 Thực trạng của vấn đề: 
* Thuận lợi:
Giáo viên chủ nhiệm lớp biết khéo léo sắp xếp thời gian, có lên kế hoạch cụ thể các hoạt động theo tuần, tháng theo chủ điểm. Cơ sở vật chất lớp học đầy đủ đáp ứng được việc dạy và học.
Được sự quan tâm hổ trợ và chỉ đạo sâu sát của BGH nhà trường cũng như của ngành, chính quyền địa phương, Đa số cha mẹ HS quan tâm đến việc học tập của con em mình. 
 	* Khó khăn:
	 Một số HS khi vào học chưa qua mẫu giáo, các em chưa có ý thức tự học, điều kiện kinh tế gia đình các em khó khăn, một sô HS không có phương tiện đưa rước. Cha mẹ HS ít quan tâm đến việ học của con mình phó mặc cho GVCN 
 Trong nhiều năm làm giáo viên chủ nhiệm lớp, năm nào cũng có những trường hợp có HS cá biệt mỗi năm khác nhau nên đôi lúc cũng lúng túng trong việc xử lí, tôi vẫn thấy công việc của một giáo viên chủ nhiệm lớp ở tiểu học là rất nặng nhọc, rất phức tạp. Muốn làm tốt công tác chủ nhiệm dòi hỏi GV phải bỏ ra nhiều thời gian, có tâm huyết với nghề, không có tinh thần trách nhiệm cao thì khó mà hoàn thành nhiệm vụ. Chất lượng học tập của học sinh, nhân cách, đạo đức, lối sốngcủa học sinh rồi sẽ ra sao? Chính vì hiểu rõ điều đó nên trong những năm học qua, song song với việc giảng dạy tốt các môn học theo quy định, tôi luôn cố gắng phấn đấu làm tốt vai trò, nhiệm vụ của một giáo viên chủ nhiệm lớp. Để thực hiện được 2 nội dung trên. Tôi đã thực hiện một số biện pháp sau:
 2.3 Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề: 
Giáo viên chủ nhiệm lớp phải là người quản lí giáo dục toàn diện học sinh của một lớp: Cần hiểu quản lí giáo dục không chỉ là nắm được những chỉ số của quản lí hành chính như tên, tuổi, số lượng, gia cảnh, trình độ học sinh về đạo đức và học lực . . . mà còn dự báo trước hướng phát triển nhân cách của học sinh trong lớp để có phương hướng tổ chức hoạt động giáo dục, dạy học sao cho phù hợp với điều kiện và khả năng của mỗi học sinh. Muốn thực hiện chức năng quản lí giáo dục toàn diện, đòi hỏi người giáo viên chủ nhiệm phải có những kiến thức cơ bản về tâm lí học, giáo dục học và phải có hàng loạt những kĩ năng sư phạm như: kĩ năng tiếp cận với đối tượng học sinh, kĩ năng nghiên cứu tâm lí lứa tuổi, kĩ năng đánh giá, kĩ năng lập kế hoạch chủ nhiệm lớp và phải có sự nhạy cảm sư phạm để có dự đoán đúng, chính xác về sự phát triển của học sinh. 
Giáo viên chủ nhiệm là tổ chức tập thể học sinh hoạt động tự quản nhằm phát huy tiềm năng tích cực của mỗi học sinh. Đây là một chức năng rất đặc biệt của giáo viên chủ nhiệm, mà các giáo viên bộ môn khác ( không làm chủ nhiệm lớp) không thể có. Giáo viên chủ nhiệm cần lưu ý xây dựng đội ngũ tự quản xuất phát từ đặc điểm nhiệm vụ của từng năm học và tính chất phát triển của tập thể học sinh. Luôn tìm tòi nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động chiều sâu của nội dung học tập, hoạt động ngoại khóa, văn hóa xã hội làm phương tiện giáo dục tập thể, rèn luyện năng lực tự quản, tình cảm và hành vi của mỗi em. Để phát triển vai trò cố vấn thì giáo viên chủ nhiệm cần phái khơi gợi tiềm năng sáng tạo của học sinh trong lớp. Điều đó không có nghĩa là khoán trắng, đứng ngoài hoạt động tập thể của học sinh, lớp học mà nên cùng học sinh hoạt động và điều chỉnh những hoạt động cho các em, kịp thời giúp đỡ các em tháo gỡ những khó khăn trong quá trình hoạt động. 
Giáo viên chủ nhiệm lớp là chiếc cầu nối giữa tập thể học sinh với các tổ chức xã hội trong và ngoài nhà trường, là người tổ chức phối hợp các lực lượng giáo dục: 
+ Chức năng này trước hết thể hiện ở chỗ giáo viên chủ nhiệm có trách nhiệm truyền đạt đầy đủ nghị quyết, tư tưởng chỉ đạo của Ban Giám hiệu tới học sinh của lớp chủ nhiệm. Ở góc độ này thì giáo viên chủ nhiệm là người quản lí, nhà sư phạm, truyền đạt những yêu cầu đối với học sinh, với phương pháp thuyết phục, thái độ nghiêm túc để mỗi học sinh và tập thể lớp ý thức dầy đủ trách nhiệm phải tuân thủ, tự giác thực hiện. 
+ Chức năng cầu nối còn thể hiện là người đại diện cho quyền lợi chính đáng của học sinh trong lớp, bảo vệ học sinh về mọi mặt một cách hợp lí, phản ánh kịp thời với hiệu trưởng, các giáo viên bộ môn, với gia đình, đoàn thể trong và ngoài nhà trường về những nguyện vọng chính đáng của học sinh để có giải pháp giải quyết phù hợp, kịp thời và có tác dụng giáo dục.
Giáo viên chủ nhiệm phải là người có lương tâm có uy tín, sống mẫu mực, biết tự kềm chế, có ý chí vượt khó, kiên định thực hiện hoài bão ước mơ và lí tưởng giáo dục thế hệ trẻ.
Giáo viên chủ nhiệm là đánh giá một cách khách quan kết quả rèn luyện của mỗi học sinh và phong trào chung của lớp.
+ Chức năng này có nghĩa rất quan trọng đối với quá trình học tập hoạt động giáo dục (kiến thức, kĩ năng), rèn luyện năng lực, phát triển phẩm chất nhân cách của mỗi học sinh vì sự đánh giá khách quan, chính xác, đúng mực là một điều kiện để thầy-trò tự điều chỉnh mục tiêu, kế hoạch hoạt động cho lớp và mỗi thành viên. Trên đây là một số chức năng chủ yếu của người giáo viên chủ nhiệm lớp. Đề thực hiện tốt các chức năng trên giáo viên chủ nhiệm có những nhiệm vụ cụ thể, có những yêu cầu nhất định và cần có thái độ chính xác hợp lí, có những điều kiện tốt dể giáo viên chủ nhiệm thực hiện tốt nhiệm vụ của mình. 
 Công việc của giáo viên chủ nhiệm lớp là vô vàn, không thể thống kê hết được. Trong sáng kiến kinh nghiệm này, tôi chỉ đi sâu vào 2 nội dung chính sau đây:
 	1. Xây dựng nề nếp và duy trì sĩ số lớp học.
 	2. Xây dựng “lớp học thân thiện, học sinh tích cực”.
 1) Xây dựng nề nếp và duy trì sĩ số lớp học: 
 Xây dựng tập thể lớp: Tập thể lớp đoàn kết, tích cực được coi như môi trường và phương tiện giáo dục hoc sinh. Để xây dựng một tập thể lớp như thế trước hết giáo viên chủ nhiệm cần đề ra nội dung hợp lí và vừa sức các em để thu hút toàn bộ học sinh trong lớp tham gia tích cực vào các hoạt động, từ đó phát hiện bồi dưỡng nhân tố nòng cốt và điều chỉnh hành vi của học sinh. Đối với học sinh chưa ngoan hoặc còn nhút nhát phải quan tâm giúp đỡ nhiều hơn với biện pháp mềm dẻo như: uốn nắn, động viên, khen ngợi, tránh tình trạng tập thể lớp xa rời các em.
 1.1 Xây dựng nề nếp:
 a. Nắm tình hình - Bầu ban cán sự lớp: 
 - Ngay từ đầu năm, sau khi tiếp nhận lớp tôi đã tìm hiểu tình hình học tập cũng như động cơ và thái độ học tập ở lớp cũng như ở nhà của HS lớp, mức độ tiếp thu và sự nổ lực cố gắng học tập của HS qua năm học trước. Sau đó tôi phân tích những điểm mạnh và mặt hạn chế, từ đó tôi đưa ra các biện pháp nâng cao kết quả học tập của HS bằng cách phụ đạo kèm trong các tiết học, giờ ra chơi, phân công HS khá giỏi kèm bạn. Tổ chức họp PHHS đầu năm, thông báo đến PHHS tình hình học tập của con em mình để có kế hoạch phối hợp đưa ra biện pháp GD phù hợp.
- Tiếp theo tôi tiến hành tổ chức cho lớp chọn bầu ban Hội đồng tự quản của lớp, theo sự gợi ý của GV. Sau khi bầu Hội đồng tự quản của lớp xong tôi tổ chức họp Hội đồng tự quản của lớp để phân công hướng dẫn một số việc cần làm cho từng thành viên, giúp HS biết cách quản lí và điều hành tổ viên trong các hoạt động học trong tiết học và ngoài giờ trên lớp, tạo điều kiện cho HS được tiến hành tham gia các hoạt động học tập, tạo điều kiện cho các em có cơ hội phát biểu và lắng nghe ý kiến, được bạn tiếp thu ý kiến của mình, trao đổi với bạn
Luôn áp dụng các phương pháp dạy học lấy HS làm trung tâm, vì vậy tất cả HS đều được học và học được, trong giờ học GV luôn giữ vai trò là người điều hành, tổ chức lớp họcTổ chức các hình thức dạy học phù hợp với từng đối tượng, từng bài học. GV cần quan tâm sâu sắc đến các đối tượng HS cá biệt có những biểu hiệu chán, lười, thụ động trong học tập,GV luôn có thái dộ gần gũi, yêu thương, tôn trọng, nhẹ nhàng trong việc uốn nắn, nhắc nhở, động viên giúp HS nhận ra những khiếm khuyết của mình mà khắc phục.
 b) Tổ chức bầu Hội đồng tự quản của lớp: 
- Tiếp theo tôi tiến hành tổ chức cho lớp chọn bầu ban Hội đồng tự quản của lớp, theo sự gợi ý của GV. Sau khi bầu Hội đồng tự quản của lớp xong tôi tổ chức họp Hội đồng tự quản của lớp để phân công hướng dẫn một số việc cần làm cho từng thành viên, giúp HS biết cách quản lí và điều hành tổ viên trong các hoạt động học trong tiết học và ngoài giờ trên lớp, tạo điều kiện cho HS được tiến hành tham gia các hoạt động học tập, tạo điều kiện cho các em có cơ hội phát biểu và lắng nghe ý kiến, được bạn tiếp thu ý kiến của mình, trao đổi với bạn
 Cuối mỗi tuần, vào tiết sinh hoạt lớp ngày thứ sáu, chủ tịch hội đồng tự quản, các phó Phó chủ tịch hội đồng tự quản và các ban báo cáo các mặt hoạt động của lớp của từng thành viên trong tuần qua và đề ra kế hoạch tuần tới yêu cầu các em thảo luận đưa đến ý kiến thống nhất và cùng phối hợp hoàn thành tốt nhiệm vụ. Căn cứ vào báo cáo của từng em, tôi nắm được khả năng quản lí lớp của từng em. Và cứ cuối mỗi tháng, tôi tổ chức họp HĐTQ lớp 1 lần để tổng kết các mặt làm được của lớp, động viên khen ngợi những việc các em đã làm tốt, đồng thời chỉ rõ những thiếu sót và hướng dẫn các em cách khắc phục. 
 1.2 Duy trì sĩ số:
Công việc duy trì sĩ số không phải một giáo viên chủ nhiệm làm được mà phải có sự cộng tác từ gia đình, nhà trường và xã hội. Vì thế tôi coi trọng sự cộng tác này và thực hiện những việc sau để duy trì sĩ số lớp:
a) Tác động vào gia đình:
- Nâng cao vai trò của gia đình trong giáo dục vì sự quan tâm chăm sóc của gia đình sẽ tạo điều kiện cho trẻ thói quen đi học chuyên cần.
- Gia đình là tế bào của xã hội, là nơi các em sinh ra và lớn lên, nơi dạy các em tiếng nói đầu đời, nơi các em học được sự yêu thương con người, yêu cuộc sống. Chính gia đình là trường học đầu tiên đặt nền móng cho sự phát triển về mọi mặt và người thầy đầu tiên và không thể thiếu trong suốt cuộc đời của các em là cha mẹ. Đây là cơ hội để giáo viên trao đổi về nội dung và phương pháp giáo dục trẻ với phụ huynh học sinh. 
b) Làm tốt chức năng phụ trách lớp.
 - Đặc điểm tâm lí của học sinh lớp đòi hỏi giáo viên phải có năng lực tổ chức lớp học; thiêt kế nội dung giáo dục phù hợp và làm tốt chức năng phụ trách lớp.
- Giáo viên phụ trách lớp được coi là một nhạc trưởng vì thế nội dung và phương pháp giáo dục phải phù hợp và có sức hút đối với học sinh.
- Học sinh vừa là đối tượng giáo dục vừa là chủ thể giáo dục, vì vậy cần phải hiểu học sinh về mọi mặt trên cơ sở đã hiểu đặc điểm tâm lí chung của lứa tuổi, người giáo viên cần tìm hiểu tâm lí riêng của từng học sinh, hiểu rõ về năng lực nhận thức, thể lực, sở thích, hoàn cảnh gia đình, sự quan tâm của gia đình,qua đó thấy được mặt mạnh, mặt yếu của học sinh để có nội dung và hình thức giáo dục phù