SKKN Một số biện pháp làm tốt công tác chủ nhiệm để nâng cao năng lực cho học sinh ở Lớp 4

MỤC LỤC
Thứ tự
Nội dung
Trang
1
I. MỞ ĐẦU
2
2
1. Lí do chọn biện pháp
2
3
2. Đối tượng và phương pháp thực hiện
3
4
3. Mục tiêu
3
5
II. NỘI DUNG
3
6
1. Cơ sở lí luận và thực tiễn
3
7
2. Nội dung biện pháp
5
8
2. Cách thức triển khai thực hiện biện pháp 
5
9
2.1 BP1: Xây dựng nề nếp lớp học
5
10
2.2.BP2: Xây dựng nội quy lớp học
7
11
2.3.BP3: Xây dựng mối quan hệ thầy - trò và bạn bè trong lớp
9
12
3. Đánh giá kết quả thực nghiệm
13
13
5. Hiệu quả của việc thực hiện biện pháp
14
14
III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
15
15
IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO
17
16
V. PHỤ LỤC
17

MỘT SỐ BIỆN PHÁP LÀM TỐT CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM ĐỂ NÂNG CAO NĂNG LỰC CHO HỌC SINH LỚP 4
	I. MỞ ĐẦU
	1. Lí do chọn biện pháp:
Giáo viên chủ nhiệm lớp ở Tiểu học có một vai trò vô cùng quan trọng trong việc hình thành cho học sinh những cơ sở ban đầu, nền móng đầu tiên cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng sống cơ bản để học sinh tiếp tục học lên các lớp trên.
 Ở đầu mỗi năm học, ở cùng một trường học, cùng một khối lớp, chất lượng học tập của học sinh cũng tương đương nhau. Nhưng tại sao đến cuối năm, chất lượng học tập và hạnh kiểm của học sinh lớp này lại vượt trội hẳn so với các lớp khác. Tất cả những điểm khác biệt đó đều do giáo viên chủ nhiệm lớp tạo ra. Giáo viên chủ nhiệm nào có tinh thần trách nhiệm cao, tận tâm với học sinh của mình thì chắc chắn sẽ tìm ra được các biện pháp để thu hút học sinh đến lớp, làm cho học sinh trở nên chăm ngoan, thích đi học và luôn cảm thấy “mỗi ngày đến trường là một niềm vui”.
 Mặt khác, tuy giáo viên chủ nhiệm lớp ở Tiểu học dạy được tất cả các lớp (từ lớp 1 đến lớp 5) nhưng trong thực tế, không phải giáo viên nào cũng theo học sinh của mình từ lớp này lên lớp khác. Vì vậy, mỗi năm lên lớp, các em lại được học với một thầy (cô) khác nhau. Nếu giáo viên lớp dưới làm tốt công tác chủ nhiệm, xây dựng tốt nề nếp lớp học, rèn luyện cho học sinh phương pháp tự học và nhiều kĩ năng sống cơ bản khác; nhưng lên lớp trên, giáo viên chủ nhiệm lớp không duy trì, không phát huy thì rồi nề nếp lớp học và chất lượng học tập của học sinh sẽ ra sao? Do vậy, công tác chủ nhiệm lớp phải được thực hiện đồng bộ từ lớp 1 đến lớp 5. Nề nếp lớp học, phương pháp học tập, giáo dục đạo đức, nhân cách và các kĩ năng sống của học sinh phải được giáo viên chủ nhiệm chú ý xây dựng, rèn giũa ngay từ lớp 1 và phải được duy trì, phát huy xuyên suốt ở các lớp trên.
 Để hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình, người giáo viên chủ nhiệm lớp ở tiểu học phải trải qua biết bao nhiêu khó khăn, bao nhiêu vất vả. Phải là người có trình độ, năng lực phẩm chất đạo đức tốt, tâm huyết với nghề, yêu thương tận tụy với học sinh. Ngoài việc cung cấp kiến thức cho học sinh, giáo viên chủ nhiệm còn dạy về nề nếp lớp học, hướng dẫn học sinh cách xếp hàng bán trú, biết nói lời cảm ơn, xin lỗi, cách trình bày trong vở, cách làm vệ sinh lớp, đề ra các nội qui của lớp,và phải thường xuyên nhắc nhở, uốn nắn những sai sót của học sinh nên có lúc rất căng thẳng, mệt mỏi. Vì vậy, tôi khẳng định rằng công tác của giáo viên chủ nhiệm lớp ở Tiểu học là cực kì quan trọng, là nhân tố số một quyết định chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. 
Từ những lí do trên, tôi lựa chọn “Một số biện pháp làm tốt công tác chủ nhiệm để nâng cao năng lực cho học sinh ở lớp 4”.
Đối tượng và phương pháp thực hiện
- Người áp dụng: Giáo viên Tiểu học
- Đối tượng được áp dụng: Học sinh lớp 4B trường TH Đại Thắng
- Nội dung áp dụng: Một số biện pháp làm tốt công tác chủ nhiệm để nâng cao năng lực cho học sinh ở lớp 4.
- Phương pháp thực hiện: Nghiên cứu các văn bản, lí luận, tìm hiểu thực trạng và các phương pháp chủ nhiệm lớp; xây dựng các biện pháp nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm lớp; tổ chức thực nghiệm tại đơn vị và kết luận, áp dụng.
3. Mục tiêu
- Giúp giáo viên có thêm kinh nghiệm trong việc quản lí, xây dựng nề nếp lớp học, xây dựng nội quy học tập và rèn luyện phẩm chất, năng lực học sinh.
- Xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, vận động sự tham gia phối hợp của các lực lượng xã hội trong công tác giáo dục học sinh.
- Giúp học sinh được rèn luyện, nâng cao năng lực, phẩm chất trở thành con ngoan trò giỏi, cháu ngoan Bác Hồ.
II. NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn để xây dựng biện pháp
1.1. Cơ sở lý luận 
- Giáo dục tiểu học đặt nền móng cho hệ thống giáo dục phổ thông, tạo tiền đề để thực hiện chiến lược “nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”. Chính ở bậc học này những đặc điểm tâm lí, đặc điểm sinh lý của trẻ em phát triển mạnh mẽ,việc hình thành nề nếp, thói quen học tập, tác dụng và ảnh hưởng của giáo viên đối với học sinh là rất lớn.
- C. Mác đã từng nói: “Để cho tác động mang lại một kết quả nào đó thì cần phải biết thứ vật liệu mà ta sẽ tác động vào đó”. Vì vậy, muốn giáo dục được học sinh thì phải hiểu được học sinh. Thời đại ngày nay, giáo viên không chỉ có nhiệm vụ truyền đạt tri thức cho học sinh mà còn có chức năng tác động tích cực đến sự hình thành và phát triển nhân cách cho các em. Công tác chủ nhiệm lớp là một nội dung về chuyên môn nghiệp vụ của giáo viên tiểu học. Công tác chủ nhiệm quyết định chất lượng dạy và học của giáo viên và học sinh. Làm tốt công tác chủ nhiệm tức là người giáo viên đã hoàn thành tốt việc giảng dạy các bộ môn và tổ chức giáo dục, rèn luyện đạo đức cho học sinh. Đặc biệt trong nhà trường tiểu học, vai trò của người giáo viên chủ nhiệm hết sức quan trọng. Giáo viên chủ nhiệm là người quản lý, điều hành lớp, trực tiếp giáo dục tư tưởng đạo đức, hình thành nhân cách cho học sinh; là cầu nối giữa ba môi trường giáo dục gia đình, nhà trường và xã hội.
Trong giai đoạn hiện nay, công tác chủ nhiệm lớp ngày càng đòi hỏi sự dày công của người giáo viên bởi yêu cầu ngày càng cao của xã hội đang phát triển, bởi tình hình cuộc sống vẫn đang tồn tại những tác động xấu đến học sinh, bởi sự mưu sinh của gia đình nên không ít phụ huynh đã giao phó việc giáo dục con cái cho nhà trường. Chính vì vậy, người giáo viên phải có kiến thức sư phạm cao. Đặc biệt phải nắm được“ Một số biện pháp làm tốt công tác chủ nhiệm” mới có thể nắm bắt hết đặc điểm tâm lý trình độ từng học sinh để có hướng giảng dạy và giáo dục đạt kết quả tốt nhất theo mục tiêu giáo dục mà Đảng và nhà nước đề ra.
1.2. Cơ sở thực tiễn 
 Đầu năm học 2023 – 2024 tôi được Ban Giám Hiệu phân công chủ nhiệm lớp 4B, tổng số 35 học sinh, tôi nhận thấy có một số thuận lợi và khó khăn như sau: 
 	1.2.1. Thuận lợi:
- Hầu hết các em đi học đúng độ tuổi quy định.
- Trang thiết bị phục vụ giảng dạy đầy đủ: mỗi lớp được nhà trường trang bị 01 ti vi, mạng internet.
- Giáo viên nhiệt tình, quan tâm đến lớp, có tinh thần trách nhiệm cao.
- Được sự giúp đỡ của các cấp lãnh đạo, Ban giám Hiệu nhà trường, tổ công đoàn, tổ chuyên môn nhiệt tình giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi để giáo viên an tâm công tác.
- Được sự quan tâm của Hội cha mẹ học sinh lớp, trường rất nhiệt tình gắn bó với các hoạt động của nhà trường về mọi mặt, góp phần động viên CB, GV, NV nhà trường hoàn thành nhiệm vụ được giao.
- Mối quan hệ giữa nhà trường, giáo viên và gia đình học sinh có chuyển biến tích cực.
 	 1.2.2. Khó khăn:
	- Trường thuộc khu vực đầu của huyện Tiên Lãng, nơi giáp ranh với huyện Tứ Kỳ của Hải Dương, người dân chủ yếu là công nhân trong các công ty, khu công nghiệp, thường xuyên làm việc theo ca đi sớm về muộn nên một số em thiếu sự quan tâm, nhắc nhở và sát sao của cha mẹ. Vì vậy, ý thức, nề nếp học tập của HS bị ảnh hưởng, dễ dẫn đến lười học, sa sút, có tư tưởng sống buông thả do không có sự giám sát chặt chẽ của gia đình.
	 - Học sinh lớp 4, lứa tuổi này, các em đã có nhiều thay đổi về nhận thức, về tâm sinh lí, tình cảm và cả các mối quan hệ xã hội. Nhiều em đang ở ngưỡng cửa của tuổi dậy thì. Các em rất dễ bị lôi kéo, dụ dỗ, bị xâm hại,Nhưng các em vẫn chưa có đủ khả năng để từ chối, để tự bảo vệ mình. Vì vậy, các em rất cần được giáo dục và rèn luyện nhiều kĩ năng sống để tự tin trong học tập, trong cuộc sống.
	- Hiện nay, do sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, các em rất dễ bị ảnh hưởng bởi các thông tin trái chiều trên các trang mạng xã hội. Vì thế, rất cần sự rèn luyện, củng cố các kĩ năng sống cơ bản cho HS.	
	2. Nội dung biện pháp 
- Xây dựng nề nếp lớp học.
- Xây dựng nội quy lớp học
- Xây dựng mối quan hệ thầy - trò và bạn bè trong lớp
3. Cách thức/ quy trình thực hiện biện pháp
 	3.1. Biện pháp 1: Xây dựng nề nếp lớp học: 
 a) Nắm thông tin về học sinh ghi vào Sổ theo dõi chất lượng giáo dục.
Nhà giáo dục K.Đ. Usinxki đã nói: "Muốn giáo dục cho con người về mọi mặt thì phải hiểu con người về mọi mặt.” Mỗi giáo viên chủ nhiệm lớp, muốn hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình, muốn đề ra các biện pháp giáo dục học sinh phù hợp, đạt hiệu quả thì trước hết giáo viên phải hiểu học sinh, phải nắm được đầy đủ các thông tin cần thiết về từng học sinh. Do vậy, ngay từ ngày đầu nhận lớp, tôi thực hiện ngay công tác điều tra thông qua phiếu sau đây. Tôi phát cho mỗi em một phiếu điều tra và yêu cầu các em điền đầy đủ thông tin trong phiếu: 
ĐIỀU TRA THÔNG TIN CÁ NHÂN HỌC SINH
 1. Họ và tên:Nam ( Nữ)..Dân tộc:.
 2. Sinh ngày.tháng.năm.Nơi sinh
 3. Chỗ ở hiện nay:................................................................................
 4. Hộ khẩu thường trú:.........................................................................
 5. Tình trạng sức khỏe:........................................................................
 6. Có năng khiếu:................................................................................
 7. Họ tên cha:......................................................................................
 8. Nghề nghiệp:...................................................................................
 9. Họ và tên mẹ:..................................................................................
 10. Nghề nghiệp:..................................................................................
 10. Số điện thoại liên hệ:......................................................................
 11. Gia đình có mấy con:......................................................................
 Là con thứ mấy:.................................................................................
 12. Gia đình có hoàn cảnh đặc biệt:.......................................................
 	Qua phiếu điều tra này, tôi nắm được đầy đủ các thông tin cần thiết về từng học sinh để ghi vào Sổ theo dõi chất lượng giáo dục học sinh. Và quan trọng hơn cả là tôi đã hiểu một phần về học sinh của mình, điều đó rất có lợi cho tôi trong công tác giảng dạy và giáo dục học sinh. 
 	 b) Tổ chức bầu Ban Cán sự lớp: 
 	Việc bầu chọn và xây dựng đội ngũ Ban Cán sự lớp là một công việc rất quan trọng mà người giáo viên chủ nhiệm nào cũng cần phải làm ngay sau khi nhận lớp mới. Năm học trước, Ban Cán sự lớp có thể là do giáo viên chọn lựa và chỉ định học sinh làm hoặc giáo viên theo dõi các em trong quá trình học tập để đưa ra quyết định chọn ban cán sự lớp. Nhưng lên lớp 2, tôi muốn tạo dựng và rèn luyện cho các em thể hiện tinh thần dân chủ và ý thức trách nhiệm đối với tập thể, nên tôi tổ chức cho các em tự ứng cử mình. Tiến trình bầu chọn Ban Cán sự lớp được diễn ra như sau:
 - Trước hết, tôi phân tích để các em hiểu rõ về vai trò và trách nhiệm của người lớp trưởng, lớp phó.
 - Tôi khuyến khích các em xung phong ứng cử. Sau đó chọn 3 học sinh tiêu biểu, nhanh nhẹn làm lớp trưởng, lớp phó học tập, và lớp phó lao động. Trong quá trình học tập, tôi thường xuyên theo dõi xem em nào có đủ tố chất, đủ yêu cầu có thể làm ban cán sự lớp tôi sẽ lựa chọn em đó.
 Các em có tinh thần xung phong ứng cử mình làm ban cán sự lớp sẽ có tinh thần trách nhiệm hơn, luôn cố gắng hoàn thành nhiệm vụ mà cô giao. 
c) Phân công nhiệm vụ cụ thể cho Ban Cán sự lớp:
 Sau khi đã bầu chọn được Ban Cán sự của lớp, tôi giao nhiệm vụ cụ thể cho từng em như sau: 
 * Nhiệm vụ của lớp trưởng:
 - Theo dõi, kiểm tra mọi hoạt động của lớp.
 - Điểm danh và ghi sĩ số của lớp vào góc trên (bên trái bảng) ngay sau khi xếp hàng vào lớp.
 - Hướng dẫn các bạn truy bài.
 - Điều khiển các bạn xếp hàng vào lớp, xếp hàng chào cờ đầu tuần, xếp hàng tập thể dục.
 - Giữ trật tự lớp khi giáo viên chấm bài, khi giáo viên có việc phải ra khỏi lớp và khi lớp dự lễ chào cờ đầu tuần.
 - Nhắc nhở các bạn tổ trưởng kiểm tra bài tập về nhà, đồ dùng học tập, móng tay của các bạn thành viên trong tổ hàng ngày.
 * Nhiệm vụ của lớp phó học tập, lớp phó lao động:
 - Cùng lớp trưởng tổ chức lớp truy bài 15 phút đầu giờ; giúp đỡ các bạn học yếu học bài, làm bài.
 - Làm mọi việc của lớp trưởng khi lớp trưởng vắng mặt hoặc nghỉ học.
 - Phân công, theo dõi và kiểm tra các tổ trực nhật và chịu trách nhiệm tắt đèn, quạt khi ra về.
 - Phối hợp với lớp trưởng, lớp phó học tập giữ trật tự lớp. 
 - Nhắc nhở các bạn giữ gìn vệ sinh.
 Mỗi em sẽ làm đúng các nhiệm vụ của mình. Ngoài ra, lớp trưởng và 2 lớp phó phải đoàn kết và hợp tác chặt chẽ với nhau trong công việc chung. 
 Cuối mỗi tuần, vào tiết sinh hoạt lớp ngày thứ sáu, lớp trưởng, lớp phó báo cáo các mặt hoạt động của lớp. Căn cứ vào báo cáo của từng em, tôi nắm được khả năng quản lí lớp của từng em. 
 	3.2. Biện pháp 2: Xây dựng nội quy lớp học
	Mỗi lớp học để đảm bảo nề nếp cần có nội quy riêng mà giáo viên chủ nhiệm đề ra và yêu cầu học sinh thực hiện. Bên cạnh đưa ra nội quy lớp học riêng, tôi sẽ khuyến khích, tạo môi trường cho các em học tập tốt nhất, đặc biệt tôi không tạo những áp lực cho các em. Thay vào đó tôi sẽ xây dựng phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” do Bộ giáo dục và Đào tạo phát động nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện đặc biệt là giáo dục đạo đức, nhân cách và kĩ năng sống cho học sinh. Qua nhiều năm thực hiện, phong trào đã có sức lan tỏa mạnh mẽ cả chiều sâu lẫn chiều rộng, mang lại hiệu quả thiết thực cho ngành giáo dục và cho xã hội. Muốn phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” ở mỗi trường đạt hiệu quả thì mỗi giáo viên chủ nhiệm phải tích cực “xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực”. Có nhiều “lớp học thân thiện, học sinh tích cực” thì mới có “trường học thân thiện, học sinh tích cực”.
 “Xây dựng lớp học thân thiện” là tạo ra môi trường học tập thân thiện, an toàn, gần gũi với học sinh, làm cho học sinh cảm thấy “mỗi ngày đến trường là một niềm vui”. Để xây dựng được “lớp học thân thiện” thì sẽ có “học sinh tích cực”. Tôi đã xây dựng được nội quy lớp học mang tính lớp học thân thiện, học sinh tích cực, sẽ nâng cao được chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.
 	Công việc xây dựng nội quy lớp học được tôi tiến hành từng bước như sau: 
 a) Trang trí lớp học sạch- đẹp
 Lớp học thân thiện phải luôn sạch sẽ, ngăn nắp và được trang trí đẹp, đảm bảo tính thẩm mĩ và tính giáo dục cao. Do vậy, tôi hướng dẫn và cùng với học sinh thực hiện các công việc sau đây: 
 	- Trang trí lớp đẹp, hài hòa đảm bảo tính thẩm mĩ và tính giáo dục cao. Phần trang trí lớp, tôi giao trực tiếp cho học sinh, mỗi bạn sẽ vẽ bức tranh theo chủ đề tự chọn. Bức tranh nào đẹp sẽ được tuyên dương và dán vào góc học tập cuối bảng lớp. 
 	b. Xây dựng nề nếp:
Đầu năm tôi đưa ra nội quy lớp học cho cả lớp cùng đọc: 
NỘI QUY LỚP HỌC 4B
 	A.Kỉ luật, nề nếp: 
1. Đi học đúng giờ, nghe hiệu lệnh trống xếp hàng tập thể dục. Nghỉ học 	phải xin phép GVCN.
 	2. Duy trì nếp chào hỏi, lễ phép với CB, GV, NV nhà trường.
 	3. Không mang tiền, đồ chơi, trang sức đến trường.
 4. Lớp học phải sạch sẽ trong suốt buổi học, bàn ghế phải ngayngắn,không có học sinh xả rác bừa bãi. 
 	5. Không đùa nghịch, chạy nhảy đá bóng trong lớp, trên hành lang và trên 	cầu thang.
 	6. Mặc đồng phục theo đúng quy định của nhà trường.
 	7. Không tự tiện sử dụng đồ của người khác.
B. Học tập:
	1. Chuẩn bị đầy đủ đồ dùng, sách vở trước khi đến lớp.
	2. Có ý thức tự giác, trung thực trong học tập
	3. Giữ trật tự trong giờ học, sinh hoạt tập thể.
	4. Làm bài đầy đủ theo đúng yêu cầu thầy cô giáo.
C. Lao động, vệ sinh:
	1. Giữ vệ sinh chung, vứt rác đúng nơi quy định.
	2. Rửa tay trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh
	3. Đi vệ sinh nhớ xả nước sạch sẽ.
	4. Xếp gọn ngăn bàn, nhặt rác trước khi ra về.
Hằng ngày, tôi nhắc nhở các em thực hiện đúng nội quy của lớp. Nhưng bên cạnh đó tôi theo dõi quá trình thực hiện nội quy của các em như thế nào. Nhờ vậy, các em mới tự giác thực hiện, số lượng học sinh vi phạm nội qui của nhà trường, của lớp ngày càng giảm dần.
 - Do sĩ số học sinh của lớp đông, tôi chia thành 4 tổ, mỗi tổ có một tổ trưởng. Lớp phó lao động phân công theo dõi các tổ làm trực nhật hàng ngày. Tổ trưởng chịu trách nhiệm phân công, điều khiển các bạn trong tổ làm trực nhật. Tổ nào không làm tốt, lớp phó lao động có quyền phạt tổ đó làm trực nhật thêm một ngày. 
- Trong mỗi tiết học, học sinh phải thể hiện tinh thần “tự quản” - tự theo dõi lẫn nhau, nhắc nhở nhau giữ sạch lớp trong suốt buổi học và không nói chuyện riêng trong lớp. Cuối giờ tôi đi kiểm tra tổ nào sạch nhất sẽ được cộng điểm thi đua cho tổ mình.
- Vào giờ truy bài 15 phút, các bạn tổ trưởng, lớp trưởng, lớp phó kiểm tra bài tập về nhà, đi học đúng giờ, đồ dùng học tập, móng tay của các thành viên trong tổ, trong lớp. Bên cạnh đó, giáo viên thường xuyên kiểm tra đột xuất nề nếp của học sinh để có sự tuyên dương, khen thưởng kịp thời.
- Giáo viên chủ nhiệm đưa ra phương hướng phấn đấu cho các em, tổ nào ngoan, có ý thức, không vi phạm lỗi nào sẽ được cộng điểm thi đua cho tổ mình. Cuối tuần giáo viên dựa vào kết quả thi đua đó để có sự khen thưởng, động viên, nhắc nhở kịp thời.
* Nề nếp xếp hàng ra vào lớp:
- Được tiến hành thường xuyên đầu buổi học và cuối buổi học hay các tiết Thể dục, Thư viện....Điều này mang tính trật tự, kỉ luật cần được duy trì thường xuyên và liên tục trong suốt năm học. Để làm tốt công tác này tôi đã tiến hành từng bước như sau:
- Các em đi theo một hàng, bạn lớp trưởng đứng đầu, lớp phó đứng giữa hàng và cuối hàng theo dõi thành viên trong lớp.
- Mỗi khi xếp hàng và đi theo hàng các bạn cá